ਭਰ ਆਈਆਂ
ਗੰਡੇ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਣ ਕਰਦਿਆਂ-
ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ
ਗੰਡੇ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਣ ਕਰਦਿਆਂ-
ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ
- You, Sarbjit Singh, Arvinder Kaur, Amrao Gill and 35 others like this.
Dalvir Gill that's what I'm talking about! ਚੀਰ ਹਰਣ is a better phrase than ਛਿਲਨਾਂ l now, we shouldn't get into the discussion if it is personification of onion, and rather enjoy this Punjabi idiom and keep it in mind that with "Chhiln'aN" it's just ordinary senryo ( Although OK by international/EH standards ) but it's this kinda stuff that makes a haiku 'juicy' and uniquely Punjabi. Translated in English, "peeling" will lose it's Punjabi flavour. Really enjoyable
Kuljeet Mann ਸੰਧੂ ਜੀ ਇਹ ਤੇ ਗੰਢੇ ਦਾ ਮਾਨਵੀਕਰਣ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੰਢੇ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਣ ਸ਼ਬਦ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਿਵੇ ਚਲੇਗਾ। ਇਹ ਸੁਆਲ ਦਲਵੀਰ ਗਿੱਲ ਨੁੰ ਵੀ ਹੈ। ਚੀਰ ਹਰਣ ਇੱਕ ਨਾਂਹ ਵਾਚਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਵਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਿਦ ਕਰਕੇ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀ ਸਕਦਾ। ਥੌੜੀ ਬਹੁਤ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਚਲ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਕੀ ਹੁਣ ਪਤਨੀ ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗਿਲ ਸਾਹਬ ਤੁਸੀਂ ਉਤਨਾ ਚਿਰ ਗੰਢੇ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਣ ਕਰ ਲਵੋ, ਮੈਂ ਭਿੰਡੀਆ ਦੇ ਹਰੇ ਹਰੇ ਤਾਰੇ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀ ਹਾਂ। ਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਘਰ ਮਹਿਮਾਨ ਆਇਆ ਹੋਵੇ, ਤੇ ਇਤਫਾਕਨ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਹੋਵੇ। /?????????????- Raghbir Devgan Very beautiful expression, tasteful decoration of this senryu by Gurmeet Sandhu, let us not criticize for the sake of criticism dear Kuljeet Mann.
- Kuljeet Mann ਰਘਬੀਰ ਜੀ ਇਹ ਅਲੋਚਨਾ ਨਹੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਸਾਰਿਆ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਬ ਹਾਂ ਨਾ ਕਿ ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ ਨੂੰ । ਕੀ ਗੰਢਿਆ ਦੇ ਛਿਲਣ ਨੁੰ ਚੀਰਹਰਣ ਨਾਲ ਜੋੜਕੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਂਝ ਵੀ ਇਹ ਮੈਰੀ ਦੂਸਰੀ ਤੇ ਆਖਰੀ ਟਿਪਣੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਦੇਵਗਨ ਜੀ ਆਪਣਾ ਵਿਚਾਰ ਦੇਵੋ। ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੀ ਟਿਪਣੀ ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੈ ਤਾ ਇਹ ਵੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸਮਸਿਆ ਹੈ, ਮੇਰੀ ਨਹੀ। ਮੈਂ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਆੋਲਚਨਾ ਦਾ ਧਾਰਣੀ ਨਹੀ ਹਾਂ।
- Raghbir Devgan Dear Kuljeet Mann this is my last and third one also, with due regard I consider your thought friendly and haiku rule bound, please don't consider my comment as vivisection either. Thanks...
Amarjit Sathi Tiwana ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਗੰਢੇ ਛਿੱਲਣ ਨੂੰ ਗੰਢੇ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਨ ਕਹਿਣਾ ਮੁਨਾਸਿਵ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ। ਗੰਢੇ ਛਿੱਲਣਾ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪਦਾਰਥਕ ਸਰੋਤ ਹੈ ਪਰ ਚੀਰ ਹਰਨ ਇਕ ਮਨੁੱਖੀ ਬਹੁਤ ਨੀਚ ਹਰਕਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
Dhido Gill ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਤੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਗੱਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ.....ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਹਾਇਕੂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੱਖ ਤੋਂ ਊਣਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ...ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਉਣੀਆਂ...ਮੋਹ ਦਾ , ਬੇਬਸੀ ਦਾ , ਜਾਂ ਭਰੇ ਮਨ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ , ਜਿਸਦੀ ਤੁਕ ਗੰਢੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਿਂ ਜੁੜਦੀ......ਦੂਜਾ ਕੁਲਜੀਤ ਹੋਰਾਂ ਲੈ ਹੀ ਆਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੰਢੇ ਨਾਲ ਚੀਰ ਹਰਨ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਐਬਸਰਡ ਜਿਹੀ ਲਗਦੀ ਹੈ- Dalvir Gill ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਜਾਪਾਨੀਆਂ ਦੀ ਓਬੀ ਕਾਬੁਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਕੁੜਤਾ ਬੋਲੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓਂਦਾ ਹੈ l
ਫਿਰ ਤਾਂ "ਸਿਆਣਿਆਂ" ਦਾ ਕਿਹਾ ਹੀ ਠੀਕ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਟੱਪੇ ਹਨ ਤਾਂ ਹਾਇਕੂ ਮਗਰ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕਿ ਲੋੜ ਪਈ ਹੈ ? ਅਸੀਂ ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਸੂਲ ਛੱਡੇ ਹਨ, ਬਦਲੇ ਹਨ l ਇਹ ਮਾਨਵੀਕਰਣ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ .
ਭਰ ਆਈਆਂ
ਗੰਢਾ ਛਿਲਦਿਆਂ
ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ
ਕਰਨ ਨਾਲ ਓਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹਾਇਕੂ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ
ਸਫੇਦੇ ਦਾ ਰੁਖ
ਚੜਨ ਉੱਤਰਨ
ਕਾਟੋਆਂ
ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਵੀ ਸਿਰ ਸੇੰਟਰ 'ਚ ਰਖ ਕੇ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਤ੍ਰ੍ਵਨ੍ਜਾ " ਹਾਇਕੂ" ਇੱਕ ਘੰਟੇ 'ਚ ਲਿਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸੰਧੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜੋ ਚਮਨੀਕੀ ਚੀਰ ਹਰਣ ( ਕਪੜੇ ਲਾਹਉਣੇ, ਥੋੜੇ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਹੀ, ਕੋਈ ਨਾਹ ਵਾਚਿਕ ਕਰਮ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਵੀ ਕਰਮ ਆਪਨੇ ਆਪ ਵਿਚ ਹਾਂ-ਵਾਚਿਕ ਜਾਂ ਨਾਂਹ ਵਾਚਿਕ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ judgmenting authority ਤੇ, ਸਿਰਫ ਹਾਇਕੂ ਹੀ ਕੀ ਸਾਹਿਤ ਤੱਕ ਜੇ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਓਸ ਥਾਂ ਪਹੁੰਚਣਾਂ ਪਵੇਗਾ ਜਿਥੇ ਰਚਨਾਕਾਰ ਹੈ l ਕਿਰਸਾਨ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸੀਨਾ ਚਾਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ਹਲ ਨਾਲ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕ਼ਤਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ) ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਓਸਦੇ ਲਈ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਘੋੜੇ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਮਿਥਿਹਾਸਿਕ ਜਗਤ 'ਚ ਤਾਬੜਤੋੜ ਭਜਾਓਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ l ਹਾਇਕੂ ਕਵਿਤਾ ਨਾਹ ਵੀ ਹੋਵੇ ਇਸਦਾ ਲਿਖਣਾ ਇੱਕ ਸਿਰਜਨਾਤਮਿਕ ਕਾਰਜ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ l ਗੰਢੇ ਛਿੱਲਨਾਂ ਨੂੰ ਜੇ ਪਰਤ ਲਾਉਣੀ ਜਾਂ ਇਸਨੂੰ ਚੀਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨਾ ਕਹਿ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਕੀਹ ਹਰਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ ?
ਮਾਸਟਰ ਕਲਾਸ ਗਰੁਪ 'ਚ ਇਹੋ ਚਰਚਾ ਅਖੀਰ ਇਥੇ ਪੁਜੀ ਸੀ ਕਿ ਫਿਰ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਜਾਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿਖ ਸਿਰਫ ਜਾਪਾਨੀ 'ਚ ਹੀ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖੋ l ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ ਨੂੰ ਅਪਨਾਓੰਣ ਲਈ ਜੇ ਪੰਦਰਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਸੋਲਾਂ ਅਸੂਲ ਛੱਡਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵੀ ਕੀਹ l ਇੱਕ ਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਮੈਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਜਗਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਖਰੇ ਵਖਰੇ ਵਿਚਾਰ, ਹਾਇਕੂ ਕੀ ਹੈ 'ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਇੱਕ ਮਹਾਸ਼ਯ ਇਸੇ ਗੱਲ ਤੇ ਅੜੇ ਹਨ ਕਿ ਸਤਾਰਾਂ ਸਿਲੇਬਲ ਹੋਣੇ ਹੀ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਬਾਕੀ ਕੀਗੋ ਕਾਗੋ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ l ਇਹ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕਿ ਫਿੱਟ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਜੇ ਆਪਾਂ ਗੈਬੀ ਗੇਰੇਬ ਦੇ joys of japan ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕੀਗੋ ਮੁਖ ਹੈ , ਜੇ ਆਪਾਂ umit ਦੇ poor haiku ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਭ ਚਲਦਾ ਹੈ ਜੇ ਆਪਾਂ PH ਤੇ ਆਓਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕੁਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ , ਜੇ ਆਪਾਂ ਬਾਸ਼ੋ ਇੱਸਾ ਕੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਓਹ ਹੋਰ ਵੀ ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ l
ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਾਇਕੂ ਦੀ ਸ਼ਬਦ ਦਰ ਸ਼ਬਦ ਚੀਰ-ਫਾੜ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਜੋ ਸਮੂਲਚਾ ਬਿੰਬ ਪਾਠਕ ਦੇ ਮਨ ਮਸਤਕ ਤੇ ਉਭਰਦਾ ਹੈ ਓਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਥਲੇ ਹਾਇਕੂ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਬਿੰਬ ਹੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਜ਼ ਛਿੱਲਦੀ ਦੇ ਅਖਾਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਸਿਧ ਪਧਰੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਹਾਇਕੂ-ਆਨਾ ਅੰਦਾਜ਼ 'ਚ ਕਿਹਾ ਹੈ l ਹਾਂ, ਇਸਦੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਸਮੇਂ ਚੀਰ ਹਰਣ ਉੱਪਰ ਤਾਰਾ ਪਾ ਕਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਓਣਾ ਵੀ ਬੇਕਾਰ ਹੈ, ਤੇ ਇਹੋ ਤੇ ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਜਾਪਾਨੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਅਧੂਰਾ ਭਾਸਦਾ ਹੈ ਓਵੇਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਓਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ ਕਾਰਨ l ਅਸੀਂ ਪੱਕਾ ਮਨ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ ਹਾਇਕੂ 'ਚ ਕਵਿਤਾ ਨਾਹ ਹੋਵੇ, ਕਲਾਸੀਕਲ ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਪੜਦਿਆਂ ਬਾਸ਼ੋ ਵਰਗਿਆਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਆਨੰਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਓਂਦਾ ਸਗੋਂ ਉਸਦੀ ਕਾਵਿਕਤਾ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮੰਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ l ਇਹ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬਾਅਦ 'ਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਿਆ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਓਸ਼ੋ ਦੀਆਂ ਤੇ ਜੇਨ ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜਦਿਆਂ ਆਮ ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਪੜਦਾ ਸਾਂ ਤੇ ਇਹੋ ਲਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਕਵਿਤਾ 'ਚ ਕਿੰਨਾ ਡੂੰਘਾ "ਵਿਚਾਰ" ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ l
ਨੇਤੀ ਨੇਤੀ ਕਹਿਣ ਨਾਲੋਂ ਜੋ ਵੀ ਅਪਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਓਨ ਦਿਓ, ਤੇ ਮੈਂ ਫਿਰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪਣੀ ਵਚਨਵਧਤਾ ਹਾਇਕੂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ, ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ ਰਖੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਨਾਲ ਰਖੋ l ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਸੇ ਗਰੁਪ ਦੀ ਕੰਧ ਤੇ
ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੋ ਸਾਰੇ ਹੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ l ਵਿਭੰਨਤਾ ਆਵੇ ਵੀ ਕਿਥੋਂ ? ਆਪਣੀ ਵਚਨਵਧਤਾ ਤਾਂ ਓਹੀ ਗਿਆਰਾਂ-ਬਾਰਾਂ ਅਸੂਲਾਂ ਨਾਲ ਹੈ l ਇਹੋ ਗੱਲ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਗਰੁਪ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ l
ਇਹ ਰਮਾਇਅਨ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਮੇੰਟ ਤੋਂ ਤਪ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸੁਣਾ ਰਿਹਾ ਸਗੋਂ ਆਪਣਾ ਦਿਲ ਫਰੋਲਣ ਲਈ ਫਰੋਲੀ ਹੈ
ਬਿਨ ਬੱਦਲਾਂ ਆਸਮਾਨ
ਗੰਢਿਆਂ ਦੇ ਚੀਰ ਹਰਣ ਵੇਲੇ
ਲਗੀਆਂ ਝੜੀਆਂ 
Sarbjot Singh Behl ਚਾਰ ਗੱਲਾਂ ਹੋਈਆਂ...
ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਦਲਵੀਰ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਤੇ ਪੂਰੀ ਸਮਝ 'ਚ ਪਈ...ਤੇ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹਾਂ ..ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸੰਧਰਭ ਲਭਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ..ਹਰ ਕਾਵਿਕ ਵਿਧਾ ਨੂੰ ਇਹ ਜਤਨ/ਉਪਰਾਲਾ ਅਮੀਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ...
'ਚੀਰਹਰਣ' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਭਾਰਤੀ/ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ 'ਚੋਂ ਉਪਜੀਆਂ semantical associations ਨਾਲ ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ..ਅਤੇ ਇਹ ਹਾਇਕੂ ਇੱਕ ਆਮ ਜਿਹੇ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਠ ਕੇ ਖਾਸ ਅਤੇ ਭਾਵਪੂਰਣ ਹੋ ਨਿਬੜਦਾ ਹੈ...
ਦੂਜੀ ਗੱਲ.."ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਭਰ ਆਉਣਾ '' ਦੀ ambiguity ਚੀਰਹਰਣ ਦੇ ਸੰਧਰਭ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪਰਪੱਕ ਕਰਦੀ ਹੈ ..
ਤੀਜੀ ਗੱਲ ..ਜੇ ਕੋਈ ਕਿੰਤੁ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਟ ਮਾਰਕ ਬੇਲੋੜਾ ਲਗਦਾ ਹੈ...ਉਸਦੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਹਾਇਕੂ ਪੂਰਾ ਵਾਕ ਹੀ ਲਗਦਾ ਹੈ..
ਚੌਥੀ ਗੱਲ,,, ਸੰਧੂ ਸਾਬ੍ਹ ..ਅੱਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਹਾਇਕੂ ਤੇ ਮਾਨਵੀਕਰਣ ਦਾ ਓਬ੍ਜੇਕ੍ਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਲਾ ਸਕਦੇ... :-)) ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਉਹ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਪੂਰਕ ਹੋਵੇ ਨਾਂ ਕਿ ਬੇਲੋੜਾ...
Sanjay Sanan Sarbjot Singh Behl ji has raised a very valid point through his four-point agenda and has prepared a huge platform for discussions.....
....as for as this particular post of Gurmeet Sandhu Sahib's is concerned, wa can put easily it into the category of senryu....:)))
.....let's come others also with their views......
Gurmeet Sandhu ਜਗਰਾਜ ਜੀ ਗੰਡਾ=ਗੰਢਾ ਸੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ। ਸੰਜੇ ਜੀ ਇਹ ਸੈਨਰਿਊ ਹੀ ਹੈ, ਇਹਦੇ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ ਵਿਅੰਗ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ....ਉਂਜ ਗੰਢੇ ਦੇ ਛਿਲਣ ਨਾਲ ਅੱਖਾ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਨਿਕਲ ਆਉਣ ਵਰਗੀ ਸਿਧੀ ਗਲ ਨੂੰ ਲਿਖਣਾ ਵੀ ਸੈਨਰਿਊ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ ....ਛਿਲਣ ਦੀ ਥਾਂ ਚੀਰਹਰਣ ਅਤੇ ਅੱਖਾ 'ਚ ਪਾਣੀ ਆਉਣਾ ਦੀ ਥਾਂ ਭਰੀਆਂ ਅੱਖਾ ਦੇ ਬਿੰਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਸਪਾਰਕ ਹੈ...ਜਿਹੜਾ ਇਸਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ.....
ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੀਆਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਰਬਜੋਤ ਬਹਿਲ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
" ਇਹ ਹਾਇਕੂ ਇੱਕ ਆਮ ਜਿਹੇ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਠ ਕੇ ਖਾਸ ਅਤੇ ਭਾਵਪੂਰਣ ਹੋ ਨਿਬੜਦਾ ਹੈ...
ਦੂਜੀ ਗੱਲ.."ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਭਰ ਆਉਣਾ '' ਦੀ ambiguity ਚੀਰਹਰਣ ਦੇ ਸੰਧਰਭ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪਰਪੱਕ ਕਰਦੀ ਹੈ"
..ਮੇਰੇ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਦਲਬੀਰ ਗਿਲ ਵਰਗੇ ਸੂਝਵਾਨ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਹਾਇਕੂ/ਸੈਨਰਿਊ ਦੀ ਹੋਣੀ ਦਾ ਜਾਇਜਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ...
ਸਰਬਜੋਤ ਜੀ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਖਾਂਦਰੂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ....ਤੁਹਾਡੇ ਵਲੋਂ ਉਠਾਏ ਨੁਕਤੇ ਵਿਚਾਰਨਯੋਗ ਹਨ....
Ranjit Singh Sra ਮੈਂ ਵੀ ਬਹਿਲ ਸਾਬ੍ਹ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੀ ਕਹਿਣੀ ਸੀ ਕਿ ਕੱਟ ਬੇਲੋੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਓਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ,, ਅਤੇ ਸੇਨਰਿਓ 'ਚ ਕੱਟ ਜਰੂਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ !
Sarbjit Singh ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਜਗਹ ਹੈ , ਅਰਥ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ , ਗੰਢੇ ਦੀ ਛਿੱਲ ਲਾਉਣੀ ਵੀ ਤਾਂ ਗੰਢੇ ਨਾਲ ਜਬਰਦਸਤੀ ਹੀ ਹੈ , ਪਰ ਵਿਚਾਰਾ ਦੱਸ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ |- Gurmeet Sandhu ਸਰਬਜੀਤ ਖਹਿਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜਿਹੜੀ ਵਜ਼ਾਹਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਇਹੀ ਇਸ ਸੈਨਰਿਊ ਦਾ ਸਾਰ ਹੈ....ਚੀਰ ਹਰਣ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਕ ਅਰਥ ਵਸਤਰ ਉਤਾਰਨਾ ਹੈ, ਜਿ੍ਹੜਾ ਗੰਢੇ ਦੇ ਪੱਤ ਲਾਹੁਣ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਨ ਵਲ ਸੰਕੇਤ ਹੈ, ਦਰੋਪਦੀ ਦੇ ਚੀਰਹਰਣ ਜਾਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋਰ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਇਸ ਸੈਨਰਿਊ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲਾਗਾ ਦੇਗਾ ਨਹੀਂ....ਮੈਂ ਗੰਢੇ ਦੀ ਚੀਰਫਾੜ ਵੀ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਸੀ.....ਇਹਦੇ 'ਤੇ ਵੀ ਇਤਰਾਜ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਜਾਲਮਾਨਾ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ..... ਇਹਦੇ ਪਿਛੇ ਛੁਪੀ ਹੋਏ ਸਾਧਾਰਣ ਜਿਹੇ ਕਟਾਖਸ਼ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਕਹਾਉਂਦੇ ਆਪੂੰ ਬਣੇ ਅਲੋਚਕਾਂ ਦਾ ਮੈਂ ਧੰਨਵਾਦ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਨਗੂਣੀ ਜਿਹੀ ਕ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਏਨੀ ਸ਼ਿਦੱਤ ਨਾਲ ਗੌਲਿਆ ਗਿਆ....
- Amarjit Sathi Tiwana ਸਾਰੇ ਸੁਹਿਰਦ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਆਪੋ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪਰਗਟ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੇਖਕ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੇ ਜਾਂ ਨਾਂ ਕਰੇ। ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੁਝ ਵੀ ਸੰਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹੋ ਕਲਾ ਦੀ ਖੂਬੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਵਿਚ ਪਾਠਕ/ਦਰਸ਼ਕ/ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਗਿਆਨ/ਅਨੁਭਵ/ਸੂਝ ਅਨੁਸਾਰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੁਝ ਝਰੋਖਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
- Gurmeet Sandhu ਇਕ ਗਲ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਢੇ ਦੇ ਪਰਸੰਗ ਵਿਚ ਦਸਣੀ ਚਾਹਾਂਗਾ, ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਚੀਰਹਰਣ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਭਰਨਾ ਗੰਢੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਪਰਸੰਗਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੰਢੇ ਦੇ ਪੱਤ ਵਸਤਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ ਅਤੇ ਗੰਢੇ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਰਸਾਇਣਕ ਗੰਧ ਅੱਖਾਂ ਭਰਨ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹੈ....ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕੱਦੂ, ਗਾਜਰ ਜਾਂ ਖੀਰਾ ਆਦਿ ਵਾਸਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਵਰਤ ਜਾਣੇ.......
- Amarjit Sathi Tiwana ਸੰਧੂ ਸਾਹਿਬ ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਹੀ ਨੂੰ ਇਕ ਸਾਂਝੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਟਿੱਪਣੀ ਬਾਰੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਟਿੱਪਣੀ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਟਿੱਪਣੀ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੀ ਹੱਦ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਟਿੱਪਣੀਕਾਰ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਬਾਰੇ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਨਿੱਜੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਦੋਸਤ ਇਸ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਸਮਝਦੇ ਹਨ।
- Gurmeet Sandhu ਸਾਥੀ ਸਾਹਿਬ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਬਾਦ ਵਿਚ ਓਦੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਹਾਂ, ਜਦੋ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਜਾ ਚੁਕਿਆ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਇਕ ਵਾਦਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਮੈਂ ਹੁਣ ਵੀ ਉਹਦਾ ਪਾਬੰਦ ਹਾਂ....ਪਰ ਕੀ ਮੈਨੂਮ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਦੀ ਸਫਾਈ ਵਿਚ ਕਹਿਣ ਦਾ ਏਨਾ ਵੀ ਹਕ ਨਹੀਂ ...ਗਲ ਤਾਂ ਏਥੇ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ....ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਇਹ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ, ਇਕ ਹੋਰ ਸੂਤਰ ਦੁਆਰਾ ਇਹਦੇ 'ਤੇ ਵਡੀ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜਿਹੜੀ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਉਹਨੂੰ ਰੋਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ....
Rosie Mann What a ( inadverdantly perhaps ) bold post , Sandhu Saab !!
Dalvir and Behl Saahab are speaking from beyond the horizon , where real art dwells ! This senryu ( as Sanjay ji has (rightly) called it ) , can/may prove to be a barrier breaker !!!!- Raghbir Devgan Thank you, Sarbjot Singh Behl g for saying, "ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸੰਧਰਭ ਲਭਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ..ਹਰ ਕਾਵਿਕ ਵਿਧਾ ਨੂੰ ਇਹ ਜਤਨ/ਉਪਰਾਲਾ ਅਮੀਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ..."
- Amarjit Sathi Tiwana ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ ਜੀ ਤੁਸਾਂ ਠੀਕ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕੀ ਇਸ ਬਹਿਸ ਨੂਮ ਰੋਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਕੱਲ੍ਹ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਪਣਾ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਸਾਂਝਾਂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ।
- Amarjit Sathi Tiwana ਮੇਰੀ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਸੁਹਿਰਦ ਮੈਂਬਰ ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਰੰਸ਼ ਬਿਨਾਂ ਅਪਣਾ ਨਿਰਨਾ ਦਿੱਤਿਆਂ ਲਿਖ ਦੇਵੇ, ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਰੋਜ਼ੀ ਮਾਨ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ 'can/may prove to be a barrier breaker', ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- Gurmeet Sandhu ਸਾਥੀ ਜੀ ਇਸੇ ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਜੀ ਨੇ ਇਕ ਨਵੇਂ ਸੂਤਰ ਹੇਠ ਲੰਮੀ ਵਰਤਾ ਨੂੰ ਇੰਜ ਕਹਿ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ
ਭਰ ਆਈਆਂ
ਗੰਡੇ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਣ ਕਰਦਿਆਂ-
ਉਹਦੀਆਂ ਅਖਾਂ
ਕਮੈਂਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਸੰਵਾਦ ਜੋ ਅਜੇ ਬਹਿਸ ਨਹੀ ਬਣਿਆ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਮੈਂ ਇਸ ਹਾਇਕੂ/ਸੈਨਰਿਉ ਨੂੰ ਵਖਰਾ ਕਰਕੇ ਕਮੈਂਟ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੇਰੀ ਖਾਹਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੋਸਟ ਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਕਮੈਂਟ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੇ। ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ ਇਹ ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਰਹੇਗਾ। ਮੈਂ ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ ਦੇ ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ (totality) ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗਾ......
ਕੀ ਕੋਈ ਵੀ ਐਡਮਿਨ ਇਸ ਬਾਰੇ ਨੋਟਿਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੈ ਸਕਦਾ
ਜਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਕਿਸੇ ਐਡਮਿਨ ਦੀ ਮਿਲੀਗੁਗਤ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਗਰੁਪ ਨੂਮ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਚੱਲਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ..... - Gurmeet Sandhu ਸਾਥੀ ਸਾਹਿਬ ਮੈਂ ਚਰਚਾ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਨਾਂ ਹੀ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਬਹਿਸ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹਾਂ , ਪਰ ਲਗਾਤਾਰ ਇਕ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇਕ ਆਕਰਮਣ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਦਲੀਲ ਰਹਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਨੁਕਤਾਚੀਨੀ ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਸੈਨਰਿਊ ਦੇ ਮੂਲ ਲੱਛਣ ਮਜਾਹ, ਕਟਾਖਸ਼ ਹਾਸਰਸ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਹੀ ਪਰਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ.....
- Gurmeet Sandhu ਜਗਜੀਤ ਇਹ ਹਾਇਕੂ ਨਹੀਂ ਹੈ.....ਇਹ ਸੂਨਰਿਊ ਹੈ....ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਹਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਹੀ ਵਿਚਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ...
- Rosie Mann Sandhu Saab , tusi aapni rachna likh ke post kar ditti hai ! kise nu pasand aayegi , kise nu nahin ji !
You don't as the creator owe any explanation to anyone , sir !!
I think you should share more of your haiku/senryu and let us carry on !!:)))) 
Surmeet Maavi Dalvir Gill ji, ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਵੀਰ ਹੋ ਸੋ ਬੇਹਦ ਅਹਿਤਰਾਮ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗੱਲ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਚ ਤਰਵੰਜਾ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਜਾਂ ਤਰਵੰਜਾ ਸਾਲ ਚ ਇੱਕ ਹਾਇਕੂ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹੋਣ ਦੇ ਲਈ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ਜ਼ਹਨ ਅਹਿਮ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਸ਼ਿਲਪ... ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਜ਼ਹਨ ਅੱਖ ਦੇ ਫੋਰ ਚ (ਜਾਣੀਂ ਕਿ ਫਿਲਮੀ ਜ਼ਬਾਨ ਚ, ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਚ ) ਚੌਵੀ ਕੁ ਤਸਵੀਰਾਂ (ਫ੍ਰੇਮ) ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ... ਸਵਾਲ ਹਾਇਕੂ ਲੇਖਨ ਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਹਾਇਕੂ ਮਨ ਦਾ ? ਇਸ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਲਈਏ ਪਹਿਲਾਂ... ਪੋਸਟ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਨੁਭਵ... ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੁਝ ਕਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ... ਬਾਕੀ ਜੋ ਗੱਲ ਗੰਢੇ ਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗੰਢੇ ਦੀ ਛਿੱਲ ਲਾਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਬੰਦੇ ਦੀ ਛਿੱਲ ਵੀ ਲਾਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮੁਹਾਵਰਾ ਹੈ
Amrao Gill ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੰਧੂ ਸਾਹਬ, ਸਿਰਫ ਫਰੇਜ਼ ਫਰੈਗਮੈਂਟ ਨੂੰ ਮੱਦੇ-ਨਜ਼੍ਰ ਰੱਖਦਿਆਂ ਥੋਰਾ ਅਦਲ ਬਦਲ ਕੇ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ
ਚੀਰ ਹਰਨ-
ਗੰਢਾ ਛਿਲਦਿਆਂ ਭਰ ਆਈਆਂ
ਓਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ- Amrao Gill ਮੇਰੀ ਟਿੱਪਣੀ ਦਾ ਚੀਰ-ਹਰਨ ਮਹਿਜ਼ ਦਰੋਪਤੀ ਦਾ ਨਹੀਂ (ਜੋ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਹੈ)..ਇਹ ਅੱਜ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ..ਇੱਕ ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਓਸ ਦੀ ਬੇਟੀ ਦਾ ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਚੀਰ-ਹਰਨ....
- Surmeet Maavi "ਚੀਰ-ਹਰਨ" ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ --- ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਦੇ (ਦੇਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ) ਕੱਪੜੇ ਲਾਹੁਣਾ... "ਹਰਣ" ਵਿਚ ਹੀ ਜ਼ਬਰ ਹੈ
- Raghbir Devgan ਆਦਰ ਸਹਿਤ “ਸੋ ਹੱਥ ਰੱਸਾ - ਸਿਰੇ ਤੇ ਗੰਢ” ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਸੈਨਰਿਊ ਹੈ, ਰਚਨਹਾਰ ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ...
- Amrao Gill ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦਾ ਚੀਰ-ਹਰਣ ਅਤੇ ਗੰਢੇ ਦੀ ਛਿੱਲ ਦਾ ਉਤਾਰਿਆ ਜਾਣਾ ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਦੀ ਇਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਜਕਸਟਾਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਹੈ, ਇਸ ਸਥੀਤੀ ਦਾ ਬਿੰਬਾਤਮਕ ਖਿਣ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਲਕ ਜਾਣਾ ਸੰਧੂ ਸਾਹਬ ਨੇ ਬਾਖੂਬੀ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ...ਟੈਕਨੀਕਲੀ ਲਫਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਪਿੱਛੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਮਾਨਵੀਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ....ਪਰ ਇਸ ਕਦਰ ਕਿਸੇ ਹਾਇਕੂ ਦੀ ਛਿੱਲ ਨਹੀ ਉਧੇੜਨੀ ਚਾਹੀਦੀ...ਮੈਨੂੰ ਹਾਲੀ ਤੀਕ ਤਾਂ ਕੋਈ ਸ੍ੰਪੂਰਨ ਹਾਇਜਨ ਨਜ਼੍ਰ ਨਹੀ ਆਇਆ, ਏਥੇ ਇਤਨੀ ਤਲਖ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀ ਆਈ...
- Raghbir Devgan ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬ! Amrao Gill g,
"ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦਾ ਚੀਰ-ਹਰਣ ਅਤੇ ਗੰਢੇ ਦੀ ਛਿੱਲ ਦਾ ਉਤਾਰਿਆ ਜਾਣਾ ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਦੀ ਇਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਜਕਸਟਾਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਹੈ" We should consider Gill Sahib's word last word and sum up this long discussion, hope everyone agree with me. - Dalvir Gill Draupadi's Cheer-Haran
Draupadi humiliated. Painting by Raja Ravi Varma.
Draupadi’s Cheer-Haran, literally meaning stripping of one’s clothes, marks a definitive moment in the story of Mahābhārata. ( From :http://www.knowledgewiki.org/article/Draupadi... ) - Dalvir Gill ਮੇਰਾ ਮਨ ਹਰ ਲਿਆ ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਨੇ ( ਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਬਲਾਤਕਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੀ ਹੋਈ ਹੈ )
ਮਾਵੀ ਵੀਰੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ( ਬਲ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਕਾਰ ) ਵਿਚ ਵੀ ਰੇਪ ਅਸਲੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਵਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕੀ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂ ਪ੍ਰਮ੍ਪ੍ਰਿਕ ਅਰਥ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ l ਚੀਰ ਹਰਨ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਸਿਰਫ ਕਪੜੇ ਹਟੋਨਾ ਹੀ ਲਗਦਾ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ( Stripping of clothes , ਤੇ ਨੰਗੇ ਕਲੱਬਾਂ 'ਚ ਨਾਚੀਆਂ ਆਪੇ ਆਪਣਾ ਚੀਰ ਹਰ ਕੇ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ) l ( ਮੁਆਫ ਕਰਨਾ ਮੈਨੂੰ ਇਸ thread ਤੋਂ ਥੋੜਾ ਪਾਸੇ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਉਂਝ ਵੀ ਆਪਾਂ ਇਸਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਮਲਾਈ ਤਾਂ ਮਾਰ ਹੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ) ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਨੇ ਕੰਮ 'ਤੇ ਚਲਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਕਦੇ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਈ, ਜਿਥੇ ਮੈਂ ਸ਼ਰੀਰ ਰੂਪ 'ਚ ਹਾਜ਼ਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਫਿਰ ਕਿਸੇ Publlic site ਦੇ ਕਿਸੇ ਪੇਜ਼ ਤੇ ਕੀ ਭੰਨ ਤੋੜ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਕੀ ਜਾਣਾਂ, ਤੇ ਲੋੜ ਵੀ ਕੀ ਪਈ ਹੈ ? ) ਜੇ ਨਿਰਮਲ ਬਰਾੜ ਦੇ ਹਾਇਕੂ 'ਚ ਰਾਹ ਲਭਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹਵਾ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਹੈਰਾਨੀ ਤਾਂ ਹੋਣੀ ਹੀ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਸੋਚਣਾ ਤਾਂ ਪਵੇਗਾ ਹੀ l ) ਸੇਨ੍ਰੁਓ 'ਚ ਤਾਂ ਹਲਕਾ ਵਿਅੰਗ/ਮਜ਼ਾਕ ਚਲਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ? ਨਹੀਂ ਕੀ ? ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵਧ ਵਾਰ ਕਿਹ ਚੁੱਕਿਆ ਹਾਂ ਕਿ ਮੇਰਾ ਜੇਨ-ਕਾਵਿ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ ਤੇ ਇਸੇ ਲਈ ਆਪਨੇ ਗਜ਼ ਲੰਬੇ comment ਦੇ ਆਖਿਰ ਵਿਚ ਇਸ senryo ਨੂੰ ਵੀ ਹਾਇਕੂ ਦਾ "ਚੀਰ" ਪਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ l ਤੇ ਕੀ ਇਸੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਧਾ ਦੀ ਤਾਕ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਇਹ ਵਿਆਖਿਆ ਲਈ ਖੁਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤਾਂ ਉਂਝ ਹੀ ਬੁਰੀ ਹੈ l (i hate when i feel like i'm being a patron ) Sharing ਤਾਂ ਮਨ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇਣੀ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਕੀ?
ਮਾਵੀ ਵੀਰੇ, ਏਹੋ ਤੇ ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਵਾਲ ਇਸ ਵਿਧਾ ਦੇ "ਰੂਪ" ਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ "ਹਾਇਕੂ ਮਨ ( ਸਗੋਂ ਚਿਤ )" ਦਾ ਹੈ l ਤੇ ਏਸ thread ਤੇ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ comment ਕੀਤਾ ਸੀ ਓਸਦਾ ਕਾਰਣ ਵੀ ਏਹੋ ਸੀ ਕਿ ਸੰਧੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਤਾਂ ਗੰਢੇ ਦਾ ਕੀਤਾ ਪਰ ਹੁਣ ਓਹਨਾ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਚੀਰ-ਹਰਣ l ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਗਰੁਪ 'ਚ ਕੋਈ "ਮੈਂ" ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਾ, ਅੱਜ ਗਾਹੇ-ਬਗਾਹੇ ਹਾਇਕੂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉੰਨਾ ਬੁਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ l ਮਾਨਵੀ-ਕਰਣ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹੋ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਰਚਨਾ-ਖਾਸ ਦੀ ਤਾਕ਼ਤ ਹੋਵੇ ਨਾਂ ਕਿ ਇਸ genre ਲਈ ਘਾਤੀ l
ਅਨੁਭਵ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਪੋਸਟਾਂ ਦੀ ਕੀਹ ਵੁੱਕਤ l ਜਦ ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਸਾਂ ਕਿ "ਕੀ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵੀ ਹੈ?" ਤਾਂ ਮੈਂ ਕੋਈ ਬੋਧਿਕ-ਬਦਮਾਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਮੇਰਾ ਇਹੋ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕ੍ਲਾਸੀਕਲ-ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਹੀ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਵਿਚਾਰਨ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋਏਗਾ, ਰਚਨਾ ਕਾਰ ਬਣਨ ਨਾਲੋਂ, ਤਾਂ, ਮੇਰਾ ਇਹੋ ਮਤਲਬ ਸੀ to achieve that state of mind of no-mind. Hemmingway ਕਹਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ "ਨਵਾਂ ਲਿਖਣ ਨਾਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖੇ ਗਏ ਨੂੰ ਹੀ ਦੁਬਾਰਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇ" ਅੱਜ ਉਸਦੇ ਵੀ ਅਰਥ ਸਮਝ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਕੋਲ ਇਬਨੇ ਇੰਸ਼ਾ,"ਹੁਣ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ਼ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ" l ਅਮਰਾਓ ਗਿੱਲ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਦੇਵਗਨ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸੇ senryo ਨੂੰ ਠੀਕ ਸਮਝਿਆ ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਕੋਣ ਤੋਂ l ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਲੱਗਾ ( ਉਦੋਂ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਨਾਂ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਸੀ ਨਾ ਧ੍ਰਿਤਰਾਸ਼ਟਰ, ਨਾਹ ਓਹ ਮਹਾਨੁਭਾਵ ਜਿਸਨੇ ਉਸਦੀ ਇਜ਼ਤ ਨਾਲ ਤਾਂ ਖਿਲਵਾੜ ਓਸਨੂੰ ਜੂਏ ਦੇ ਦਾਵ ਤੇ ਲੋਂਦਿਆਂ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ) ( ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਅਸੀਂ ਆਮ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ ਸਿਗਰਟਾਂ ਦੀ ਡੱਬੀ ਖੋਲਣ ਲਈ,"ਕਰ ਇਸਦਾ ਚੀਰ ਹਰਣ ਤੇ ਸੁੱਟ ਇੱਕ ਬੱਤੀ ਇਧਰ ਵੀ" -- ਜਗਜੀਤ ਭਾ ਜੀ ਦੇ comment ਦੇ ਮਦ੍ਦੇ ਨਜ਼ਰ l )
ਇਸ thread ਲਈ ਮੈਂ ਅੰਤਾਂ ਦਾ ਥੱਕ ਚੁੱਕਾ ਹਨ ਕਿਓਂਕਿ ਇਹ ਮਾਨਵੀਕਰਣ ਤੋਂ ਹਿੱਲ ਕੇ ਸੰਧੂ ਠੀਕ ਕਿ ਮਾਨ ਠੀਕ ਤੱਕ ਚਲੇ ਗਿਆ ਹੈ l
ਸਾਥੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵੀ ਮੇਰੀ ਬੇਨਤੀ ਹੈ, ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਨਿਮਰ ਤੇ ਦਿੱਲੋਂ, ਕਿ ਜਦ ਤੱਕ ਸਿਰ ਪਾਟ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਨਾਂ ਕਰੋ, ਤੇ ਜੇ ਪੱਟੀਆਂ ਬੰਨੇ ਸਿਰ - ਖੁਲੇ ਹੋਏ ਵੀ, "ਖੁੱਲ" ਜਾਣ ਤਾਂ ਕਿ ਹਰਜ਼ਾ ? ਤੇ ਮਾਵੀ ਵੀਰੇ ਓਹ ਵੀ ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਕਿ ਪੋਸਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਹੀਂ l ਇਸੇ FB ਤੇ ਕਈ ਮਾਡਲ ਟੈਪ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਲਖ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਮੇਮ੍ਬਰ ਹਨ ਤੇ ਰੋਜ਼ ਦੀਆਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਿੱਟ/ਪੋਸਟਾਂ ਹਨ ਕੀਹ ਫ਼ਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ? ਇਥੇ ਵੀ ਆਪਾਂ ਜੇ "ਪੰਜਾਬੀ" ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਮਥਾ ਘੜਨ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਈਏ ( leaving this self-smug attitude that it has been done already ) ਤਾਂ ਬੇਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਮੇਰੀ ਜਾਚੇ l "ਸੋ ਸਿਰ ਭਿੜਨ ਦਿਓ, ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਲ ਖਿੜਨ ਦਿਓ" ਜਾਂ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੁਛ੍ਹ l - Amrao Gill ...ਇਤਫਾਕਨ ਮੈਂ ਇੱਕ ਅਜੇਹੇ ਇਨ੍ਸਾਨ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨੇ ਚੁਰਾਸੀ ਦਾ ਇਹ ਸੰਤਾਪ ਭੋਗਿਆ ਹੈ... ਇਕ ਪਿਤਾ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਉਸ ਬਦਨਸੀਬ ਦੀ ਬੇਟੀ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਨ ਕੀਤਾ ...ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਇਹ ਪੁਰਾਤਨ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਤੋਂ ਉਧਾਰਾ ਮ੍ੰਗਿਆ ਲਫਜ਼ ਹੀ ਸਹੀ, ਪਰ ਕੀ ਇਹ ਅਜੋਕੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਥਾ-ਵਾਚਕ ਨਹੀਂ? ਜੇਕਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਹ ਕਿਓਂ ਨਹੀਂ...?
Balraj Cheema After going through number of posts, i feel a bit leery about the whole issue of Haiku and reactions. We are here to see the best of efforts, and if one does not come up to our expectations and as readers we have every claim to jot down our reaction wi...See More- Dhido Gill ਭਰ ਆਈਆਂ
ਗੰਡੇ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਣ ਕਰਦਿਆਂ-
ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ
...................ਏਸ ਹਾਇਕੂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਹਾਈਜਨ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕੀ ਗੰਢਾ ਛਿੱਲਣ ਵਾਲੀ ਚੀਰ ਹਰਣ ਦੀ ਪੀੜਤ ਔਰਤ ਹੈ.................................................................ਇੱਕ ਵੀ ਬਿੰਬ ਅਲੰਕਾਰ ਜਾਂ ਮਹਿਜ ਇੱਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਇਸਦਾ ਸੰਦੇਹ ਪ੍ਰਗਟ ਨਹਿਂ ਕਰਦਾ.......................................ਉਂਜ ਵੀ ਜੇ ਹਾਈਜਨ ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਤਾ ਹੈ ਕੀ ਉਹ ਪੀੜਤ ਔਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ ਗੰਢੇ ਦੇ ਲੱਥ ਰਹੇ ਛਿਲੜਾਂ ਸਮੇਂ ਇਸਦਾ ਚੇਤਾ ਆਉਣਾ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਣੀਆਂ..........ਏਸ ਤਰਾਂ ਦੀ juxtaposition .....ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਚੱਜ ਅਚਾਰ ਦਾ ਚੀਰਹਰਣ ਹੈ..
No comments:
Post a Comment